Achterstallig onderhoud in de gemeentefinanciën
Geschreven op: | Door: Martijn Kortleven
PCW – Bijdrage besluitvormende raad 18-09-2019 – Burap I
Meneer de voorzitter,
Je hebt een eigen huis en de loodgieter zegt dat die natte plekken en die schimmel op je muren en plafond komen omdat je dak lek is. De hele dakbedekking moet vervangen worden. En de kosten zijn moeilijk in te schatten, want misschien zit er ook nog houtrot in het dakbeschot.
Als je zoiets hoort, ga je vast geld opzij leggen en je kijkt nog eens goed wat er op je spaarrekening staat, ook al weet je nog niet wat het allemaal gaat kosten.
Het zou dan heel raar zijn als je zegt: Ik weet nu nog niet wat dat dak gaat kosten, dus ik reserveer nog even niets. En omdat ik niets reserveer heb ik geld over om een nieuwe auto te kopen. Dat zou niemand doen.
Het is bijzonder, maar dit college handelt wel zo.
Wat is er aan de hand? In de voorliggende bestuursrapportage, de zogenaamde Burap, vraagt het college de raad om bijna € 80.000 uit de spaarpot te halen om de afvalverwerking te kunnen betalen. Verder moet voortaan jaarlijks € 800.000 extra betaald worden aan uitgaven voor de WMO en er is 1 ton nodig voor de transitievisie warmte in 2019 en ruim 2 ton jaarlijks in de jaren 2020 en 2021.
Ik ga op elk van de drie onderwerpen in:
Extra uitgaven WMO
- Vóór het opstellen van de begroting 2019-2022 werd al verwacht dat meer mensen zouden gebruik gaan maken van de WMO, met hogere kosten als gevolg. De oorzaak is de verlaging van de eigen bijdrage. Het college meldde vorige week dat een stijging van 5 tot 15 % werd verwacht. Toch is er € 0 begroot. Vreemd!
- Wethouder Ten Zijthoff had het volgende verweer: de raad had er niets over gezegd bij de begrotingsbehandeling en de kosten waren nog niet bekend. Een bijzondere redenering want:
- de PCW heeft bij de begrotingsbehandeling aan het college gevraagd of alle te verwachten kosten als gevolg van de besluiten van het kabinet Rutte III in de begroting verwerkt zijn;
- dat er een aanzuigende werking werd verwacht, was al bekend vóór het opstellen van de begroting:
- de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) gaf dit begin 2018 al aan;
- het Centraal Planbureau (CPB) publiceerde op 1 juni 2018 een berekening[1] waarin de kosten van de aanzuigende werking op macroniveau zijn berekend.
- Hoewel de exacte extra uitgaven voor de gemeente Waddinxveen niet bekend waren, had er in ieder geval een schatting moeten worden gemaakt die in de begroting was opgenomen. Dat is zowel een verantwoordelijkheid van de vakwethouder als van de wethouder financiën.
Transitievisie warmte
Bij de behandeling van de begroting 2019-2022 vroeg ik het college: Zit alles in de begroting wat erin moet zitten? Kunt u toezeggen dat u later niet terugkomt naar de raad omdat u een maatregel vergeten was door te rekenen en op te nemen? Voorbeeld: In 2021 moet u een plan hebben waarin staat welke wijken wanneer van het gas af gaan. Heeft u daar niets voor nodig? Ik kan me dat haast niet voorstellen.
De wethouder wist het niet precies gaf aan nog terug te komen op deze vraag. Dat moet nog steeds gebeuren. Inmiddels is het plan van aanpak transitievisie warmte (dat is het gasloos maken van woningen) vastgesteld en er blijkt toch veel geld nodig te zijn. Ook hier geldt: we wisten dat er kosten aan zouden komen, maar we wisten niet precies hoeveel. Toch is er € 0 begroot. De vakwethouder heeft niet opgelet en de wethouder financiën had op z’n minst een waarschuwende tekst hierover in de begroting moeten laten opnemen.
Afvalverwerking
De kosten van afvalinzameling nemen toe, zo lezen we in de begroting 2019-2022 (pag. 20). Verder zien we dat de totale kosten geraamd zijn op 3,2 miljoen euro en de totale opbrengsten op 3 miljoen euro. Dat laat al zien dat er een jaarlijks tekort was geraamd van 2 ton. Ook was te zien dat de egalisatievoorziening in 2021 leeg zou zijn. Dat is ook logisch als je elk jaar 2 ton uit je spaarpot haalt. Logisch zou zijn om de afvalstoffenheffing te verhogen. Maar nee, dat wilde de wethouder niet, want ze wist nog niet precies hoe groot de kostenstijging zou zijn. Ze kwam ook niet in actie toen de PCW haar wees op het probleem van meer kosten dan opbrengsten. Zelfs toen de PCW aangaf tégen het tarief voor de afvalstoffenheffing te stemmen deed ze dat wat schouderophalend af.
We zijn nu pas 10 maanden verder en wat blijkt: de kosten zijn hard gestegen en de spaarpot is niet pas in 2021 maar nú al leeg. Er is zelfs een tekort van € 80.000. Ik ben bijna geneigd om de wethouder de bronzen struisvogel uit te reiken.
En waar wordt dat tekort van € 80.000 uit gedekt? Uit de Algemene Bedrijfsreserve Algemene Dienst, onze gemeentespaarpot voor onverwachte mee- en tegenvallers. NIET voor tegenvallers die te verwachten waren!
Maar het is nog erger...: de kosten van de afvalverwerking moeten betaald worden door ALLE inwoners. Maar het tekort van € 80.000 dat uit de spaarpot wordt gehaald, is betaald door de OZB-betaler: woningeigenaren en bedrijven. De woning-eigenaren betalen via deze constructie dus mee aan de afvalstoffenheffing van de huurders!
Dit laat zien waarom de afvalstoffenheffing bij het vaststellen van de tarieven in november 2018 verhoogd had moeten worden. Dat zou eerlijker en rechtvaardiger zijn geweest. Als u dat goed had uitgelegd aan de inwoners, zou u ook nog eens heel transparant zijn geweest.
Voorzitter,
Begroten is vooruitzien. Begroten is niet: vooruit alles weten, maar wel: inschattingen maken en alle risico’s in kaart brengen. Ik vraag aan de wethouder financiën: hebt u dat gedaan?
Uw collega’s hebben zich vorige week verscholen achter: we wisten niet precies wat het allemaal zou gaan kosten. Dat getuigt niet van vooruit denken, maar van zwak bestuur en onvoldoende regie.
Mijn vraag aan u is: U hebt er blijkbaar voor gekozen om geen kostenraming te eisen van uw medewerkers. Waarom hebt u dan niet op z’n minst deze drie onderwerpen genoemd in de risicoparagraaf? Ik heb hem nog eens bekeken, maar nee, daar staat ook niets in.
Wij verwachten van de wethouder financiën dat ze meer regie voert, verder vooruitkijkt en ook haar collega-wethouders scherp houdt als het gaat om financiën.
De PCW vindt dat dit echt anders moet en beter. De nieuwe begroting is waarschijnlijk al klaar. Kijkt u er nog eens goed naar, college, dan willen we u nog een kans geven om het beter te doen. We verwachten dan ook dat de begroting 2020-2023 deugdelijk én compleet is.
Stemmen over het raadsvoorstel
Voorzitter,
Ik constateer dat het college vraagt om totaal 1 miljoen euro jaarlijkse extra in de jaren 2019 t/m 2021 via deze Burap. Wij zullen instemmen met het raadsvoorstel omdat deze uitgaven kennelijk noodzakelijk zijn.
Maar het punt is: Als deze kosten al in de begroting waren verwerkt, dan had die er heel anders uitgezien: realistischer en met minder uitbundige extra uitgaven in het sociaal domein. Dan hadden we die in de kaderbrief er ook niet weer uit hoeven te halen.
Ik dank u wel.
[1] https://www.cpb.nl/sites/default/files/omnidownload/CPB-Notitie-1juni2018-Herberekening-budgettaire-effecten-abonnementstarief-in-de-wmo.pdf
